18 april 2023 
Fleur Jongepier over Bergfilosofie
De afwas moet nog worden gedaan, er moet nog gekookt worden, de belasting moet nog worden ingevuld en oja, er moet nog bezwaar worden aangetekend tegen de WOZ-beschikking. Onze levens zijn vol en druk, en onze momenten van ontspanning en afstand nemen bestaan steeds vaker uit een verloren film of aflevering op Netflix vanaf de bank. We bevinden ons zelden in de juiste context om ons grotere vragen te durven stellen over ons leven; over hoe we ons verhouden tot onze relatie, ons werk, onze kinderen, ouders en vrienden, en ook onze relatie tot de natuur en het klimaat. Dat is waarom ik graag naar de bergen trek. De bergen helpen ons, verplichten ons zelfs soms, om grote vragen te stellen en confrontaties aan te gaan met onszelf en anderen. Vragen over lichamelijkheid en identiteit, eenzaamheid en stilte, dood en rouw, depressie en euforie, digitale en analoge rust, werk en voldoening, klimaatverandering en ons eigen grenzeloze consumentisme. Filosoferen doe je kortom het best in de bergen.
21 maart 2023
Jeroen Hopster over Technologie en morele revoluties
Hoe medieert technologie de menselijke moraal? Staan technologische vernieuwingen aan de wieg van morele revoluties? Bouwend op voorbeelden uit het verleden, het heden, en verkenningen van de toekomst, reflecteert deze lezing op inzichten uit de hedendaagse techniekfilosofie.
Jeroen Hopster is Assistant Professor aan de Universiteit Utrecht, columnist voor Filosofie Magazine, en auteur van boeken over “what if”- geschiedenis, denkfouten, en interculturele filosofie. Hij is als onderzoeker verbonden aan het programma “Ethics of Socially Disruptive Technologies” (ESDiT).
21 februari 2023
Onno Zijlstra over De Kunst en de zin van het bestaan
In onzekere tijden als die van ons worstelen veel mensen met de vraag naar de zin van het bestaan. Wat doe ik hier? Wat heb ik hier te zoeken? Is trouwens heel die mensheid niet een kwaad voor de rest van de natuur?
Wij mensen reflecteren op de betekenis van ons bestaan. Kunst maakt deel uit van die reflectie. Onno Zijlstra moedigt ons in zijn recentste boek, Kunst en de zin van het bestaan, aan over de zin van het leven na te denken via de kunsten. Zo kan het denken over deze allesomvattende vraag houvast en speelruimte krijgen.
[In zijn boek benadert hij de vraag ‘hoe kan kunst ons helpen na te denken over de zin van ons bestaan’ aan de hand van een zestal denkers: Kant, Hegel, Schopenhauer, Kierkegaard, Nietzsche en Wittgenstein. Hoewel deze zes uiteenlopende visies hebben, zijn ze het over één ding eens: wie wil nadenken over de zin van het leven, kan niet om de kunsten heen.]
Onno Zijlstra (1949) is filosoof en doceerde aan de Vrije Universiteit in Amsterdam, de Protestantse Theologische Universiteit en ArtEZ University of the Arts. Hij publiceerde op het gebied van de esthetica onder andere Language, Image and Silence. Kierkegaard and Wittgenstein on Ethics and Aesthetics (2006), Wat doet die rode vlek daar linksboven? Inleiding in de esthetica (2007), Verbeelding. Over waarneming en kunst (2020) en Kunst en de zin van het bestaan (2022).
16 januari 2023
Arelis Heemstra over Complottheorieën en rechts populisme.
‘Corona wordt verspreid door 5G’, ‘de maanlanding is in scène gezet’ of ‘de Holocaust bestaat niet’. Na een ingrijpende gebeurtenis schieten zulke theorieën als paddenstoelen uit de grond. Het zou gaan om geheime machinaties van kwaadaardige, achter de schermen opererende mensen. In een filosofisch café moeten we daarom wel stilstaan bij dit fenomeen. In deze lezing zullen we vooral ons bezighouden met de vraag wat complottheorieën zijn (want dit zijn het) en over de effecten die ze hebben op het reilen en zeilen van samenleving en politiek. Uniek zijn complottheorieën echter niet. Ze hebben een belangrijke rol gespeeld in de 19e en 20e eeuw. Denk aan de opkomst van antisemitisme en nazisme, maar ook aan de Grote Zuiveringen onder Stalin. In onze tijd spelen ze een belangrijke rol in het rechtspopulisme. Daaraan zullen we ook aandacht besteden: de trekken van deze politieke stroming geven de mogelijkheid om wezen en structuur van complottheorieën beter te begrijpen.
We zullen deze avond ook bekijken hoe de filosofie zich verhoudt tot deze theorieën.
Het gaat bij deze lezing niet om de verschillende theorieën te weerleggen. Dat laten we graag aan echte experts over.
Dr. A. Heemstra studeerde geschiedenis en filosofie, en promoveerde cum laude op een proefschrift over Schelling. In zijn werkzame leven was hij docent filosofie en geschiedenis aan CSG Liudger te Drachten. Hij is sinds de start van het FCD lid van de werkgroep.
15 november 2022
Carola Dahmen over Ecofeminisme.
De term ecofeminisme wordt voor het eerst gebruikt door Francoise D’ Eaubonne en in de jaren ‘70 en ‘80 van de vorige eeuw wordt de term steeds populairder in feministische protest- en actiegroepen die zich zorgen maken om het milieu. Een tijdlang is het wat stiller rond het ‘ecofeminisme’, maar de laatste jaren wordt deze term weer veel gebruikt. In het kritische denken van het ecofeminisme gaat het niet alleen om ‘vrouwen’ en ‘natuur’, maar het gaat om onderliggende principes van onrechtvaardige machtsstructuren. Zo gaat het ecofeminisme naast kritiek op het patriarchale denken vaak ook gepaard met een kritiek op het kapitalisme, kolonialisme en racisme.
Ook in de theologie is er een stroming ontstaan die zich ecofeministische theologie noemt. In Nederland was bijvoorbeeld Catharina Halkes een van de eerste feministische theologen die in het kielzog van het conciliair proces van de wereldraad van kerken (de bezinning op gerechtigheid, vrede en heelwoording van de schepping) in de discriminatie van vrouwen en de uitbuiting van de natuur dezelfde principes aan de kaak stelde.
In de protestante traditie van dit moment is de Amerikaanse Catherine Keller een van de toonaangevende theologen op het gebied van de eco-feministische theologie. In het verzet tegen een al te traditionele theologie, verbindt zij feministische theologie met proces filosofie in de voetstappen van Alfred North Whitehead en de post-moderne filosofie van Derrida en Deleuze. Ze ontwikkelt daarbij haar eigen theo-poëtische theologie om duidelijk te maken hoe bedreigd niet alleen het klimaat, maar ook de democratie is.
Carola Dahmen is als predikant verbonden aan de protestantse gemeente van Boornbergum-Kortehemmen en in de laatste fase van haar promotieonderzoek over ecofeministische en dialectische theologie. Ze gaat ons inwijden in het ecofeministische denken en ons vervolgens meenemen naar de diepte van Catherine Keller’s theologie.
18 oktober 2022
Jeroen Linssen over Individuele vrijheid en gemeenschappelijk geluk.
In de lezing wordt ingegaan op de thematiek van hoofdstuk 7 van het boek Het goede leven en de vrije markt van Ad Verbrugge e.a.. Daarin wordt de tegenstelling besproken tussen het liberalisme en het communitarisme. In het liberalisme wordt uitgegaan van het autonome individu. Verdelingsvraagstukken worden in feite overgelaten aan de markt en een gedeeld concept van het goede leven wijst men af. Er is sprake van een ‘dunne’ moraal, waardoor de vrijheid van het individu maximaal is. In het communitarisme wordt uitgegaan van de gemeenschap. Verdelingsvraagstukken worden eerst moreel en daarna politiek besloten. Steeds wordt gezocht naar een gedeeld concept van het goede leven. Er is sprake van een ‘dikke’ moraal. De vraag is: gaat dit laatste ten koste van de vrijheid van het individu, alsook ten koste van economische voorspoed (Mandeville, Smith)? Of moeten we erkennen dat de liberale visie op het individu onhoudbaar is en juist onrecht doet aan de ontwikkeling van de mens tot een vrij en autonoom wezen (Aristoteles, Hegel, MacIntyre). Of is er een synthese denkbaar (Hegel) tussen beide opvattingen, kortweg tussen individu en gemeenschap.
Dr. Jeroen Linssen is universitair hoofddocent praktische filosofie aan Radboud Universiteit Nijmegen. Recent publiceerde hij: Hebzucht. Een filosofische geschiedenis van de inhaligheid (2019, Vantilt).
20 september 2022 
Jan Flameling over Anders denken over de natuur.
Anders denken over de natuur
In mijn lezing vertel ik allereerst (kort) hoe Herakleitos in de Oudheid en Descartes, Spinoza en Nietzsche in de moderne tijd de relatie van de mens met de natuur dachten.
Vervolgens maken we kennis met de opvattingen van drie ecologische denkers van onze tijd: Martin Heidegger, Timothy Morton en Bruno Latour. We krijgen zo (achtereenvolgens) te horen dat ons bestaan verbonden is met het bestaan van de bomen, de beken en de beesten, dat we de koe (ook) als een ver familielid of ‘naaste’ zouden kunnen beschouwen, dat wij samen met heel veel andere levende wezens aardbewoners zijn die in een kritieke zone leven. Vanzelfsprekend levert dat de vraag op wat deze andere manier van denken voor implicaties heeft voor ons ‘doen en laten’.
Dr Jan Flameling is filosoof, autheur en eigenaar van Bureau Ataraxtia
Hij geeft les aan de ISW, geeft trainingen en organiseert seminars.
17 mei 2022
Gaila Pander over De beeldtaal van Nietzsches Also sprach Zarathustra
In 1884 verscheen Also sprach Zarathustra, naar Nietzsches eigen zeggen zijn hoofdwerk. Het staat vol beelden en metaforen, parabels, het is archaïsch van toon en het lijkt over de wording van een wijsheidsleraar te gaan. Jarenlang zijn filosofen een beetje om dit hoofdwerk heengelopen. Het is alsof Nietzsche hier het terrein van begrippen en abstracties, het klassieke terrein van de filosofie, achter zich laat en terugvalt op mythen en verhalen, met de onhelderheid en de veelduidigheid die daarbij horen. Waarover precies het boek gaat is op het eerste gezicht raadselachtig. Nietzsche lijkt door de vorm die hij aan zijn hoofdwerk heeft gegeven, een stap terug naar een voor-filosofisch, mythisch discours te zetten. De vraag is daarom gerechtvaardigd of Also sprach Zarathustra op de keper beschouwd een filosofische tekst is. Hoe dat ook zij, we kunnen – gezien de enorme invloed van Nietzsches denken – om dit hoofdwerk niet heen. Waarom heeft Nietzsche het zo genoemd, en waarom typeerde hij het als een symfonie, een toren, een heilig boek en een vijfde evangelie? In de lezing zullen deze typeringen als sleutels dienen om deze filosofisch ongebruikelijke tekst te openen.
19 oktober 2021
Onno Zijlstra over Verbeelding en kunst
Verbeelding associeer je misschien niet zo snel met filosofie. Verbeelding neemt immers een loopje met de werkelijkheid. Toch plaatst Immanuel Kant het begrip zo’n beetje in het centrum van zijn filosofie. Zij speelt een rol in onze kennis, en uiteraard in de kunst, maar via de kunst ook in de ethiek.
Achter ons ethisch handelen steekt een ideaal, een droom van een redelijke wereld van goedheid en rechtvaardigheid. Dit ideaal is in werkelijkheid nooit bereikbaar, maar het kan ons motiveren ons steentje bij te dragen. De kunstenaar speelt een cruciale rol bij het levend houden van die droom. Hij maakt die met zijn verbeeldingskracht voelbaar en zichtbaar. Bovendien houdt de kunst onze wereld open, de vrijheid levend, door de creatie van zintuiglijke symbolen die “veel te denken geven zonder een bepaalde gedachte af te dwingen”.
Kant lanceert daarnaast nog een andere gedachte. Dat over smaak, in het geval van kunst, te twisten valt. Mits, zegt Kant, je het kunstwerk belangeloos benadert en je je in de discussie probeert te verplaatsen in het standpunt van de ander. Wat Kant hier over het smaakoordeel zegt, heeft Hannah Arendt geïnspireerd tot de gedachte dat het zo ook in de politiek zou moeten gaan.
Onno Zijlstra was vele jaren docent filosofie aan ArtEZ, Hogeschool voor de Kunsten in Zwolle, en aan de Protestantse Theologische Universiteit in Amsterdam. Hij publiceerde onder meer diverse boeken op het terrein van de esthetica: Wat doet die rode vlek daar linksboven (2007), Reflecties. 25 kunstwerken, 24 filosofen (2016, met Wendy Janssen) en het in 2020 verschenen Verbeelding. Over waarneming en kunst. Verbeelding stond op de longlist van de Socratesbeker, de jaarlijkse prijs voor het beste filosofieboek. Om een indruk van het boek te krijgen: zie https://devormforensen.nl/verbeelding
21 september 2021
Johan Goud met de lezing:
GROTE WOORDEN VERTAALD; over (post)secularisatie
De onttovering van de wereld, vanaf de 17de eeuw, is allereerst een bevrijding geweest. De predikant Balthasar Bekker bestreed aan het eind van die eeuw met verve het tot angst en geweld leidende geloof in geesten en heksen. De socioloog Max Weber en de theoloog Friedrich Gogarten – om alleen deze namen te noemen – hebben dat bevrijdende effect op hun eigen manier beschreven en geprezen. In onze tijd is er veel aandacht voor de schaduwzijden van de secularisatie: de rationalisering van de bureaucratie (Zygmunt Bauman), de voortgaande exploitatie van de natuur, en ook de verschraling van de zingeving (Marcel Gauchet). De filosoof Habermas ging daarom op zoek naar de ‘vertaling van theologische inhouden in het profane’. Daardoor geïnspireerd, onderzoek ik In deze lezing enkele mogelijke vertalingen: van de noties ‘zonde’, ‘naaste’ en ‘transcendentie’.
Johan Goud (1950) groeide op in Dordrecht, studeerde theologie en filosofie in Amsterdam (VU) en Tübingen, promoveerde cum laude in Leiden. Hij was remonstrants predikant in Eindhoven en Zuid-Limburg (1984-1990) en vanaf 1990 in Den Haag. Een belangrijk onderdeel van zijn werk was de coördinatie van het Uytenbogaert-centrum voor religie en cultuur, vanaf 1995 (beschreven en geanalyseerd in de dissertatie van Martijn Junte, De moeite waard om door te geven, 2017). Daarnaast was hij vanaf 1999 bijzonder hoogleraar in vrijzinnige godsdienstfilosofie, vanaf 2009 gewoon hoogleraar in theologische esthetica, beide aan de Universiteit Utrecht. Na zijn emeritaat was hij in 2015-2016 interim-predikant in de gemeente Twente. Dankzij de erfenis van een remonstrants echtpaar in Den Haag, is hij daar vanaf januari 2017 post-emeritair aangesteld als ‘godsdienstfilosoof met bijzondere opdracht’. Hij schreef en redigeerde vele boeken en artikelen, over filosofische en theologische thema’s, levensbeschouwing en literatuur.
15 september 2020 – Arelis Heemstra
Verlichting
De Verlichting heeft onze samenleving gestempeld. Maar wat hield deze periode in en welke ideeën en praktijken bracht deze met zich mee? Vooral aan het ontstaan van de Verlichting zal aandacht besteed worden. Maar ook zullen de schaduwkanten (dus ook de kritiek) niet onbesproken blijven.
De Verlichting heeft onze samenleving gestempeld. Je hoeft alleen maar te denken aan noties als autonomie, gelijkheid, democratie en vooruitgang. Het onderscheid tussen de Verlichting als culturele periode en als filosofische stroming zal het uitgangspunt vormen van de lezing. Maar wat hield deze periode in en welke ideeën en praktijken bracht deze mee?
Vooral aan het ontstaan van de Verlichting zal aandacht worden besteed, waaronder de rol van Nederland. Ook worden ideeën besproken van bekende Verlichtingsdenkers, zoals Descartes, Rousseau en Spinoza. Tenslotte zullen ook de schaduwkanten (dus ook de kritiek) niet onbesproken blijven. Hierbij valt te denken aan racisme en antisemitisme die toch ook hun wortels in de Verlichting hadden en de uitbarsting van geweld en intolerantie tijdens de Franse Revolutie. Een kritiek van meer recente datum vinden wij bij de vertegenwoordigers van de Frankfurter Schule (Adorno en Horkheimer).
Dr. A. Heemstra studeerde geschiedenis en filosofie, en promoveerde cum laude op een proefschrift over Schelling. In zijn werkzame leven was hij docent filosofie en geschiedenis aan CSG Liudger te Drachten. Hij is sinds de start van het FCD lid van de werkgroep.
25 februari 2020 Jacquelien Rothfusz
Normatieve perspectieven op verbondenheid: zorgethiek en Ubuntu. Hoe kunnen we als mensen integer handelen in de wereld waarin we leven? In de loop van de geschiedenis hebben verschillende filosofen over deze vraag nagedacht en zij zijn tot verschillende antwoorden gekomen. In de Westerse filosofie zijn drie verschillende perspectieven dominant: de beginselethiek, de gevolgenethiek en de deugdenethiek. In al deze perspectieven wordt gestreefd naar autonome rationele keuzes. Er zijn echter ook benaderingen binnen de ethiek die meer oog hebben voor de verbondenheid tussen mensen. In deze lezing wordt ingegaan op een feministisch alternatief: de zorgethiek. Een normatieve theorie die een aanvulling wil geven op het ideaal van het autonome individu. Mensen zijn altijd in diverse relaties verbonden met elkaar en de aard van die relaties maakt uit welke zorg ze elkaar zouden moeten bieden. Daarnaast wordt een Afrikaans alternatief voor de Westerse normatieve theorieën besproken: Ubuntu. Dit is een eeuwenoude manier van denken, die recenter meer bekendheid heeft gekregen door Nelson Mandela en bisschop Tutu. Ubuntu benadrukt niet alleen de verbondenheid met naasten, maar ook met vreemdelingen, andere generaties en met de natuur. In het Zuid-Afrika na de Apartheid hielp deze filosofie om mensen weer met elkaar te verzoenen. Wellicht kunnen deze theorieën ons inspireren bij morele keuzes. Jacquelien Rothfusz (1955) is hogeschooldocent aan de Hanzehogeschool. Zij promoveerde in 2017 aan de faculteit wijsbegeerte van de Rijksuniversiteit Groningen op het proefschrift “Potensia. Denkgereedschappen voor het werk met marginale groepen”, een onderzoek naar normaliserende macht en tegenmacht aan de hand van een casus van multiproblem-Caribische Nederlanders in Groningen. Haar meest recente boeken zijn: Ethiek in de psychologie (3e editie 2019) en Ethiek in sociaal werk (3e editie 2017). |
21 januari, 2020 Jan Bransen
LEG DIE LAT EENS WAT LAGER!
Jongeren hebben “de tijd van hun leven”: veel vrijheid en weinig verantwoordelijkheden. |
|
| Jan Bransen is hoogleraar Filosofie aan de Radboud Universiteit te Nijmegen. Hij schreef Word zelf filosoof (2010), Laat je niets wijsmaken (2013), Je brein of je leven (2014) en Wie ben ik dan? (2015). In januari 2017 sprak hij in over Authenticiteit zonder oorspronkelijk zelf. |
19 november 2019 Jan Flameling
Klimaat verandering – Wat te doen?
We leven in het antropoceen: het tijdperk waarin de mensheid als nooit tevoren zijn invloed op de aarde laat gelden. Die invloed heeft catastrofale gevolgen: het stijgen van de zeespiegel, klimaatopwarming, meer broeikasgassen en het uitsterven van soorten, zijn slechts enkele voorbeelden. Hoe het tij te keren? Hoe een homo ecologicus te worden? Wat te doen? In zijn lezing laat Jan Flameling u kennismaken met Peter Sloterdijk die ons voorstelt ons niet langer als “enkeling” en onverschillig toeschouwer op te vatten, met Timothy Morton die in zijn boek “Ecologisch wezen” ons vraagt op een andere manier om te gaan met niet-menselijke wezens en met Thich Nhat Hanh die ons oproept wakker te worden en vanuit liefde voor “Moeder Aarde” te leven. Dr Jan Flameling is filosoof, autheur en eigenaar van Bureau Ataraxtia |
2019
15 oktober 2019 Jeroen Linssen
Hebzucht
Onze maatschappij lijkt te draaien om de consument. Wij willen dagelijks meer eten, meer kopen en meer aan anderen kunnen laten zien. Aan de andere kant veroordelen we hebzucht en wijzen we haar aan als de oorzaak van, onder andere, de financiële crisis en de teloorgang van het klimaat. Hoe verhouden wij ons tot hebzucht? En waar komt dit concept vandaan?
Jeroen Linssen is filosoof en docent sociale en politieke filosofie aan de Radboud Universiteit te Nijmegen.
Hij schreef hierover een boek: Hebzucht. Een filosofische geschiedenis.
19 september 2019 Jos de Mul
Democratie, demagogie en vrijheid van meningsuiting in het tijdvak van de sociale media.
Deze avond maakt deel uit van het programma voor het Cultuurhistorisch jaar 2019 in Smallingerland.
Sinds het begin van het millennium heeft het populisme wereldwijd een grote vlucht genomen. Populisten zijn er in vele soorten en maten, maar wat ze allemaal delen is demagogische stijl van politiek bedrijven met behulp van beledigende woorden, persoonlijke aanvallen en verdachtmakingen. Dat draagt in belangrijke mate bij aan de verruwing van de omgangsvormen. Nederland is daarop geen uitzondering en volgens onderzoek van I&O Research is die verruwing een van de grootste zorgen van de Nederlandse bevolking.
Demagogie – het in beweging brengen van het volk met retorische middelen – maakt een politicus nog niet noodzakelijk tot een populist. Demagogie is eigen aan democratie. Iedere politicus doet immers zijn best om kiezers voor zijn standpunten te winnen, en dan is een zekere mate van ronkende retoriek onvermijdelijk. Dat gold al voor de directe democratie in het klassieke Athene en dat is er niet minder op geworden in het tijdvak van de massamedia.
Het hedendaagse populisme kan echter niet goed begrepen worden zonder daarbij de rol van het internet en met name sociale media als Twitter en Facebook in ogenschouw te nemen. Deze nieuwe media hebben het politieke landschap in een aantal opzichten ingrijpend veranderd. In zijn lezing zal Jos de Mul ingaan op deze verandering en de gevolgen daarvan voor onze parlementaire democratie, vrijheid van meningsuiting en persvrijheid.
21 mei 2019 Edward van der Tuuk
Heeft iedereen in Nederland gelijke kansen?
Of Meritocratie en (on-)gelijkheid
Na een inleiding van filosoof drs. Edward van der Tuuk, kunnen de aanwezigen met elkaar in debat. De inleider begeleidt de discussies. Het thema van de avond is: Meritocratie en (on-)gelijkheid. Er wordt beweerd dat in Nederland iedereen gelijke kansen heeft: we leven in een zogenaamde meritocratie. In een meritocratische samenleving verdient een ieder overeenkomstig zijn verdienste. Zij die meer investeren, beter hun best doen en harder werken verdienen daarvoor / daardoor een beloning. Voorwaarde is: gelijke startkansen voor iedereen. Maar wat betekent dat in de praktijk? Critici stellen dat de meritocratie leidt tot grotere ongelijkheid, groeiende onvrede en meer steun voor populistische partijen. Hoe hier mee om te gaan? Drs. Edward van der Tuuk studeerde Sociale filosofie, wetenschap & samenleving, en ethiek aan de Rijks-universiteit Groningen. Hij verzorgt cursussen voor de HOVO / Senioren-academie, de U3L en |
16 april 2019- Stine Jensen
Ik stuntel, dus ik ben
| | April is de maand van de filosofie, met elk jaar een nieuw thema. Deze keer luidt het thema: Ik stuntel, dus ik ben. Stine Jensen maakte een serie tv-uitzendingen rond het onderwerp “…, dus ik ben’, en publiceerde hierover een aantal boeken. Reserveren verplicht bij de Bibliotheek |
19 maart 2019 Ton Vink
John Stuart Mill
Dr. Ton Vink (1953) is schrijver en filosoof. Hij studeerde filosofie, psychologie, godsdienstwetenschappen (Groningen) en geschiedenis (Utrecht) en promoveerde in de filosofie (Leiden). Hij verzorgt als docent cursussen aan diverse HOVO-instellingen en is (eind)redacteur van het tijdschrift “Filosofie & Praktijk”.
19 februari 2019 – Arelis Heemstra
Vijand of mogelijke vriend?
Bij de val van de muur dacht Fukuyama dat het einde van de geschiedenis aangebroken was.
9/11 logenstrafte deze idee. We zijn in een tijd aangeland waarin er weer sprake is van vijanden (IS, Poetin…).
Wat verstaan we, echter, onder de ‘vijand’? Is hij een potentiële vriend (Habermas) of de onverzoenlijke tegenstander (Carl Schmitt) die de vorming en het onderhouden van een staat noodzakelijk maakt.
Heemstra studeerde geschiedenis en filosofie, en promoveerde op een proefschrift over Schelling. In zijn werkzame leven was hij docent filosofie in het middelbaar onderwijs. Hij is sinds de start van het FCD lid van de werkgroep.
15 januari 2019 – Matthijs Schouten
Van wie is de natuur nou eigenlijk?
Uitgangspunt voor de lezing is de vraag hoe we onszelf zien in relatie tot de natuur en hoe we vinden dat we met de natuur dienen om te gaan. Vinden we dat de mensen over de natuur moeten heersen? Dat we eigenaar van de natuur zijn? Of rentmeester? Of een partner?
Matthijs Schouten studeerde o.a. biologie, godsdienstwetenschappen en oosterse filosofie. Hij is sedert 1992 verbonden aan Staatsbosbeheer. Schouten publiceerde het boek Spiegel van de natuur; het natuurbeeld in cultuurhistorisch perspectief.
20 november 2018 – Bolhuis en Meereboer
‘Kosmopolitisme, leven in tijden van verandering’.
Niet eerder waren zoveel kiezers zwevend als bij de afgelopen verkiezingen. De ooit overzichtelijke tegenstellingen links-rechts en progressief-conservatief lijken voor velen niet meer te werken: vandaag de dag is er vooral sprake van een grote onoverzichtelijkheid. Wat zijn de gedeelde waarden en normen? Hoe moeten we omgaan met elkaar in een multiculturele samenleving?
In Nederland is er sprake van een toenemende bezorgdheid over de integratie van culturen en wordt er zelfs gesproken van het mislukken van de multiculturele samenleving. De realiteit is echter dat we ondertussen multicultureel eten, dat onze (klein)kinderen studeren in het buitenland en dat onze opleidingen een sterk intercultureel karakter hebben gekregen.
Kwame Appiah is een Brits-Ghanese denker, die veel over kosmopolitisme geschreven heeft en die de verandering omarmt. Hij laat zien dat moraal altijd in verandering is en dat dit niet zozeer het gevolg is van rationele besluiten, maar vooral ook van gevoelens en voorbeeldgedrag. De huidige tijd vraagt ons om te zoeken naar waarden waar we voor kunnen staan en die passen in een kosmopolitische wereld. Durven we die uitdaging aan te gaan? Tijd voor een filosofisch onderzoek.
Het filosofen duo Bolhuis en Meereboer weten complexe onderwerpen in voor iedereen begrijpelijke taal uit te leggen en verklaren.
Zij geven onderwijs (HOVO) en cursussen en treden jaarlijks op in vrij wel alle Filosofische Cafés in het noorden van Nederland.
16 oktober 2018 – Jannah Loontjens
Waarheid en Verbeelding
Wat is waarheid? Is waarheid bewijsbaar? Is waarheid objectief of juist subjectief? Loontjens neemt ons mee in de geschiedenis van de filosofie langs uiteenlopende begrippen van waarheid. Ze verbindt deze vormen van waarheid met de verschillende opvattingen van waarheid waar zij als schrijver mee te maken krijgt als zij aan ofwel fictie of non-fictie schrijft. Haar stelling is dat ze eigenlijk het dichtst bij de waarheid komt in de verbeelding die ze gebruikt tijdens het schrijven aan haar romans. Wat bedoelt ze daarmee?
Jannah Loontjens (Kopenhagen, 1974) is schrijver en filosoof. Ze schrijft romans, dichtbundels en essayboeken. In haar essaybundels Mijn leven is mooier dan literatuur en Roaring Nineties vermengde zij autobiografie met filosofie. Haar recentste romans Misschien wel niet en Wie weet zijn geëngageerde romans, waarin zij onze samenleving een spiegel voorhoudt. Haar werk werd in meerdere talen vertaald.
18 september 2018 – Jacques Bos
Het zelf is een van de meest besproken onderwerpen in de filosofie en bovendien een thema dat ons in ons leven zeer nadrukkelijk raakt. Tegelijkertijd is het zelf een ongrijpbaar fenomeen. We denken vaak over het zelf als iets innerlijks, maar wat betekent dat precies? Hebben we een ziel of een geest? En hoe verhoudt die zich tot ons lichaam en onze hersenen? We zien ons eigen zelf ook vaak als iets volkomen unieks, maar hoe is dat mogelijk? En wat is de relatie tussen ons zelf en onze sociale en culturele omgeving? In de geschiedenis van de filosofie is over deze vragen op heel verschillende manieren nagedacht. In deze lezing wordt stilgestaan bij een paar cruciale momenten in de geschiedenis van het denken over het zelf en wordt besproken hoe deze denkbeelden uit het verleden nog steeds een rol spelen in onze moderne opvattingen.
Jacques Bos (1971) studeerde geschiedenis, filosofie en politicologie aan de Universiteit Leiden. Hij promoveerde in 2003 aan dezelfde universiteit op een onderzoek naar het begrip ‘karakter’ in de vroegmoderne tijd. Op het moment is hij universitair hoofddocent filosofie aan de Universiteit van Amsterdam. Hij houdt zich vooral bezig met de geschiedenis van het zelf en de menswetenschappen, met de ontwikkeling van het moderne historisch besef en met de filosofie van de geschiedenis.
15 mei 2018 – René Cuperus
Populisme
Wij hebben René Cuperus uitgenodigd om zijn visie te geven op het fenomeen populisme: wat verstaan we onder populisme, welke verklaringen doen de ronde, hoe bedreigend is populisme voor ons democratisch bestel?
Een citaat uit de samenvatting van zijn lezing:
De populistische opstand van de burgers tegen het establishment kent diepe oorzaken. Populisme is een riskant alarmsignaal in een wereld op drift. Het wordt veroorzaakt door een stroomversnelling in het moderniseringsproces (hyperglobalisering) en door een ingrijpende transformatie van sociale verhoudingen (einde naoorlogs sociaal contract, migratie-fricties). Populisme staat voor een crisis van wantrouwen en representatie. Het weerspiegelt een kortsluiting tussen kiezers en gekozenen, tussen elite en bevolking, tussen globaliseringswinnaars en globaliseringsverliezers.
René Cuperus (politiek- en cultuurhistoricus RUG) is als gastonderzoeker verbonden aan het Duitsland Instituut van de Universiteit van Amsterdam, tevens werkzaam op het Ministerie van Buitenlandse Zaken als ‘’Scholar in Residence’’, en columnist van de Volkskrant.
24 april 2018 – Henk Manschot
Thema Terrasofie met als ondertitel: Helpt Nietzsche ons om de aarde trouw te blijven?
De ergste ziekte van de moderne mens is zijn vervreemding van de natuur om hem heen en van de aarde.
Deze diagnose stelde Friedrich Nietzsche al 150 jaar geleden. Hij spoorde de mens aan om een ‘Terrasofie’ te ontwikkelen, een nieuwe wijsheid omtrent het leven op aarde. Hij stelde voor om niet de Mens, maar de aarde centraal te stellen in onze omgang ermee. Het gaat dan vooral om de wijze waarop wij de aarde zouden kunnen gaan bewonen en bewerken.
Het gaat niet alleen om natuur, dieren en klimaat: als mens zijn we via voeding, water en zuurstof wezenlijk, organisch verbonden met de aarde.
Henk Manschot heeft zich verdiept in de persoonlijke zoektocht van Nietzsche en houdt een beargumenteerd pleidooi om het motto ‘Blijf de aarde trouw’ tot leidraad te nemen voor een hedendaagse ecologische levenskunst. Dit pleidooi omvat zowel een persoonlijke opdracht als een maatschappelijke oriëntatie voor de toekomst.
Henk Manschot is emeritus hoogleraar van de Universiteit voor Humanistiek in Utrecht.
13 maart 2018 – René ten Bos
René ten Bos (Denker des Vaderlands) over zijn boek “Dwalen in het antropoceen¨
Na Johan v.d. Gronden, die in februari de aandacht vroeg voor onze leefomgeving vanuit een meer lokaar perspectief, wordt het u breder getrokken: de effecten van ons handelen op de aarde.
Ten Bos brengt de wetenschappelijke en filosofische visies bij elkaar en dat leidt makkelijk tot desorientatie en zijn boodschap is: wen er maar aan. Maar, zegt hij, we moeten ons wel herbezinnen over wie of wat de antropos is.
20 februari 2018 – Johan van der Gronden
De grutto en de meent.
Over landschap, identiteit en gemeenschapszin.
Lezing in het kader van LF 2018.
16 januari 2018 – dhr Onno Zijlstra.
Het onderwerp betreft kunstfilosofie met als titel: Kunst waar is dat goed voor
Of zoals een van de titels van zijn boeken luidt: Wat doet die rode vlek daar links boven?
De betekenis van zorg, wetenschap en onderwijs voor ons leven spreekt vanzelf.
Voor beeldende kunst is dat veel minder het geval. In de moderne tijd doen allerlei filosofen opvallend hun
best om duidelijk te maken waarom kunst ertoe doet. De grote Verlichtingsfilosoof Immanuel Kant geeft
kunst een centrale plek in zijn denken, als waarde op zich, maar ook als van belang voor het leven.
Zijlstra onderzoekt de vraag of zijn ideeën ook voor òns nog hout snijden.
Onno Zijlstra (1949) doceerde filosofie aan de Vrije Universiteit, ArtEZ Hogeschool voor de Kunsten en de Protestantse Theologische Universiteit. Hij is auteur van diverse boeken, waaronder Wat doet die rode vlek daar linksboven? Inleiding in de esthetica en Reflecties. 25 kunstwerken, 24 filosofen. In het voorjaar verschijnt zijn: Een zekere twijfel. Inleiding in de westerse filosofie.
7 november 2017 – Dr. Ger Groot.
De voordracht gaat over zijn recente boek “Geest uit de fles”; Hoe de moderne mens werd wie hij is.
Filosoof en publicist Ger Groot schreef het boek ‘De geest uit de fles’. Volgens de achterflap is dit boek een geschiedenis van de moderne filosofie en een zinnenprikkelende beschouwing ineen. Groot laat zien en horen hoe wij, zelfbewuste én onzekere mensen aan het begin van de eenentwintigste eeuw, zijn geworden wie we zijn. Sinds Descartes heeft de radicale twijfel zijn intrede gedaan en is ‘de geest uit de fles’. De filosofie van de afgelopen vier eeuwen laat zich beschrijven als één lange worsteling met de erfenis van de religie. Niet alleen de filosofie, maar de hele cultuur is van die worsteling doordrongen. Groot illustreert dit door een stoet van filosofen aan het woord te laten: van Descartes en Rousseau tot Hegel, Schopenhauer, Nietzsche en Foucault. En nog vele anderen.
Het boek kreeg zeer lovende kritieken: Hans Achterhuis gaf het boek vijf sterren. De kop boven de recensie: Ger Groot schrijft een feest van herkenning en helderheid.
De heer Groot kwam naar Drachten om te vertellen over zijn boek. Hij schetst de grote lijn, maar illustreert zijn betoog ook met voorbeelden uit het boek en de website die gekoppeld is aan het boek. Op de site zijn talloze beeld- en geluidsfragmenten te zien en te horen: een geweldige aanvulling. Vandaar ook de aanbeveling van het boek als ‘een schitterend lees-, kijk- en luisterboek’.
17 oktober 2017 – Prof. Trudy Dehue
De voordracht gaat over Stoornissen die ‘toeslaan’.
Dehue was van 1995 tot juli 2016 hoogleraar wetenschapstheorie aan de Universiteit van Groningen en kreeg landelijke bekendheid door haar boek “Depressie-epidemie”. Hoewel ze met emeritaat is, heeft ze het druk met het geven van lezingen, gastcolleges en optredens bij congressen en in de media. De werkgroep van het Café is zeer verguld met haar komst en verwacht veel publiek.
Mevrouw Dehue richt zich in een filosofisch betoog met name op het taalgebruik in de psychologie en psychiatrie. Wanneer we een eigenschap als bijvoorbeeld concentratietekort definiëren als een stoornis, zeg ADHD, is dat geen dictaat van de natuur. Het is een door mensen gemaakte inkadering van die eigenschap als een medische aangelegenheid. Veelvuldig vindt er echter een opmerkelijke omkering plaats. In het alledaagse leven, in journalistieke en populariserende teksten en zelfs in het hart van de wetenschap valt te lezen dat een stoornis ‘tot uitdrukking komt in’ of zelfs ‘de oorzaak is van’ een eigenschap. Het gevolg is dat niemand anders nog met enig gezag over de betrokken eigenschappen kan praten dan alleen de psychiater. Zo worden de stoornissen ook voorgesteld als een soort virussen die rondwaren in de wereld. Men stelt bijvoorbeeld dat depressie X procent van de mensen ‘treft’, dat ADHD ‘zich’ ook ‘kan uiten in’ alleen maar dromerigheid, of evengoed onder 60-plussers kan ‘toeslaan’. Trudy Dehue laat zien dat dit ‘reïficerende’ taalgebruik een begrijpelijke maar zeker niet onschuldige gewoonte is.
9 September 2017 – Prof Martijn van Zomeren
Wanneer vertaald sociale onrust zich in protest
Het programma vangt aan op 19 september met een lezing in het kader van het Cultuur Historisch Jaar: “Roerige tiden yn Smellingerlan”
Professor Martijn van Zomeren verzorgt de eerste lezing van het nieuwe seizoen.
De titel van de lezing luidt: Wanneer vertaalt sociale onrust zich in protest?
De lezing wordt gehouden in het kader van het cultuurhistorisch jaar 2017 van Smelnes Erfskip. Het thema van het jaar is: Roerige tiden yn Smellingerlân. Zie voor het hele programma: www.smallingerland.nl
16 mei 2017 – Dr. Pieter Boele Van Hensbroek
Democratie… kan het anders?
Filosoof dr. Pieter Boele Van Hensbroek van de Universiteit van Groningen (Globalisation Studies) gaat op 16 mei dieper in op reële alternatieve vormen van democratie op lokaal niveau, vormen die mogelijk meer aan de veranderde eisen van deze tijd voldoen.
De discussie over onze democratie zit vol tegenstrijdige claims. Luid klinkt in de media dat het huidige systeem ernstig faalt en aan revisie toe is; toch meten politicologen een grote en niet afnemende steun voor ons systeem onder de bevolking. Het referendum zou tot ‘echte democratie’ leiden, toch kent de geschiedenis vele huiveringwekkende voorbeelden van referenda. Alternatieve vormen van democratie op lokaal niveau (bijvoorbeeld G 100, deliberatieve peilingen, lotingsdemocratie) worden uitgeprobeerd: is dit het begin van nieuw leven in de democratische samenleving, of is het gerommel in de marge terwijl de sluwe macht van het geld en de media juist onaangetast blijft? Kunnen we enige orde brengen in deze rommelige discussie?
13 April 2017 – Miriam van Reijen
GEMOEDSRUST
Maand van de filosofie. Het thema van dit jaar is RUST.
Organisatie samen met de bibliotheek
Volgens Miriam van Reijen worden mensen niet onrustig en ongelukkig door de dingen die hen overkomen, maar door hun gedachten daarover. Irrationele gedachten verstoren de gemoedsrust omdat ze irritatie, angst, teleurstelling en schuldgevoel veroorzaken. Deze emoties hebben op zich geen enkele positieve functie. Filosoferen, dat wil zeggen kritisch denken, kan hier verandering in brengen. Met inzicht en vanuit gemoedsrust kunnen ambitie en moed in de praktijk ook meer tot stand brengen. Wie onder alle omstandigheden de gemoedsrust wil bewaren, kan terecht bij de Stoïcijnse levenskunst van onder meer Epicurus, Seneca, Epictetus, Spinoza en Sartre. Dr. Miriam van Reijen, zelf overtuigd stoïcijn, vertelt aan de hand van deze filosofen op deze avond met enthousiasme, humor en aan de hand van alledaagse voorbeelden hoe dit mogelijk is.
Van Reijen is o.a. docent aan het HOVO van de Universiteit Nijmegen en Tilburg, en aan de Internationale School Voor Wijsbegeerte (ISVW) in Leusden. Zij publiceerde in 2016 ‘Stoïcijnse levenskunst: evenveel geluk als wijsheid’, dat in 2017 op de longlist van de 20 beste Nederlandstalige filosofische boeken staat, waarvan er in de Maand van de Filosofie vijf zullen worden genomineerd voor de Socrates-wisselbeker.
21 maart 2017: Jeroen Hopster
Lezing: Filosofie van het toeval
Hopster was vorig jaar onze gast met een lezing over het Boeddhisme. Deze keer gaat het over toeval.
Wie zijn oren naar de volksmond laat hangen, heeft van toeval geen hoge dunk. Wat bedoelen wij wanneer we een gebeurtenis als ‘toevallig’ bestempelen? Wat maakt dat toeval zo fascinerend?
Jeroen Hopster is verbonden aan de Universiteit Utrecht.
Hij schrijft voor Filosofie Magazine en werkt aan het boek ‘Meeting Chance.’
21 februari 2017: Petra Bolhuis en Theo Meereboer
Geluk is een werkwoord
De klassieke filosofie heeft al 2000 jaar geleden een aantal zelftechnieken ontwikkeld die erop gericht waren om de juiste levenshouding te ontwikkelen om gelukkig te worden. Daarbij weken zij af van hun tijdgenoten die dachten dat geluk afhankelijk was van het lot dat je wel of niet gunstig gezind was. Wat deden deze klassieke filosofen om gelukkig te worden en wat hebben wij in onze tijd aan hun strategieën en oefeningen?
Het gaat om praktische tips en oefeningen die u kunt toepassen in uw dagelijks leven. Maar wees gewaarschuwd; geluk is in de ogen van de klassieke filosofie het gevolg van een activiteit. Er is geen moeiteloze panacee tegen ongeluk of depressie, maar er is wel een rijke traditie omtrent zelftechnieken die ons richting kunnen geven.
Deze lezing laat zien dat de klassieke filosofie ook vandaag de dag een aanzet kan bieden om je persoonlijk leven meer in eigen hand te nemen en je streven naar geluk meer vorm en inhoud te geven.
Eerder spraken Bolhuis en Meereboer bij ons over democratie. Nu gaat hun lezing over geluk!
De klassieke filosofie ontwikkelde al 2000 jaar geleden een aantal zelftechnieken die erop gericht waren om de juiste levenshouding te ontwikkelen om gelukkig te worden. Welke zijn dat en wat hebben wij aan hun strategieën en oefeningen?
Petra Bolhuis (1963) en Theo Meereboer (1952) zijn al bijna 15 jaar werkzaam als filosoof.
Zie voor meer informatie over de naam en doelstelling www.maieutiek.nl
januari 2017 – Jan Bransen
Authenticiteit zonder oorspronkelijk zelf
Hoe kun je trouw aan jezelf zijn? Hoe kan zo’n relatie tot jezelf bestaan als het tegelijkertijd moeilijk te begrijpen is wat het zou kunnen betekenen om te beweren dat je een diep, oorspronkelijk zelf hebt, een zelf dat diep verborgen zit en dat in jouw leven tot zijn of haar recht zou kunnen en willen komen. Ik ga laten zien dat je zo’n oorspronkelijk zelf helemaal niet nodig hebt om toch trouw te kunnen zijn aan jezelf. Je eigen leven leven, op jouw eigen, authentieke manier is wel degelijk mogelijk en is een mooi streven. En je hebt er geen ongrijpbaar diep verborgen kern voor nodig. Juist niet!
Jan Bransen is hoogleraar Filosofie aan de Radboud Universiteit te Nijmegen. Hij schreef Word zelf filosoof (2010), Laat je niets wijsmaken (2013), Je brein of je leven (2014) en Wie ben ik dan? (2015).
Meer informatie vindt u hier: http://www.janbransen.nl/
15 november 2016 – John Huige
Hoe de wereld aan vlijt ten onder gaat
De titel van de roman uit 1956 van Max Dendermonde is actueler dan ooit. De maatschappij is ingericht om zo actief mogelijk te streven naar maximale groei.
Waren het aanvankelijk de grote bedrijven die maximale groei hoog in het vaandel hadden, tegenwoordig is de hele maatschappij ervan doordrongen.
De gevolgen zijn: verkeerde handelingsprikkels voor ceo’s, overheden en burgers; steeds meer moderniseringsverliezers en ongelijkheid; dramatische uitputting van de aarde en verlies van de resterende natuur. Waarom zijn we met democratische middelen niet in staat om dit proces te keren? Heeft Thatcher gelijk: ‘There is no alternative’, of moeten we nieuwe wegen zoeken? Snelwegen of LAW’s?
John Huige is politiek econoom. Hij was zelfstandig adviseur, directeur van het partijbureau van de PvdA, directeur van het NIVON en docent. Hij behoort tot de kerngroep van het Platform voor duurzame en solidaire economie en publiceerde samen met Joost Smiers en Pieter Pekelharing eerder dit jaar: De macht van de megaonderneming. Naar een rechtvaardige internationale economie (van Gennep).
18 oktober 2016 – Bert Keizer
Lezing: De laatste levensfase
De heer Keizer spreekt over het zogenaamde Nieuwe Sterven, problemen op oudere leeftijd en euthanasie.
Keizer: “ Over het Nieuwe Sterven kun je je allereerst afvragen of het er is. En wie zich er zoal aan houden. Feit is dat de arts tegenwoordig een merkwaardige dubbelrol speelt. Aan de ene kant moet je van artsen zien weg te komen als je goed wilt sterven. Aan de andere kant lukt het niet makkelijk om zonder arts een draaglijk levenseinde te regelen.
We hebben het over toestanden die samenhangen met dementie – psychiatrische ziektebeelden – voltooid leven – eenzaamheidsproblematiek op latere leeftijd, allemaal onontkoombare narigheid waarvoor we wanhopig een oplossing zoeken.
Worden we bij de gedachte dat je er uit kunt stappen als je wilt ook een beetje rustiger over de dood?”
Bert Keizer was heel lang verpleeghuisarts en is een bekende columnist in Trouw, Filosofisch Magazine en Medisch Contact. Sinds 1 januari 2016 is hij betrokken bij de Levenseindekliniek in Den Haag. Hij houdt zich daar vooral bezig met euthanasieverzoeken van ouderen met complexe gezondheidsproblemen.
Keizer studeerde filosofie in het Engelse Nottingham en geneeskunde in Amsterdam, Hij heeft meerdere boeken op zijn naam staan, zoals Het refrein is Hein; leven en sterven in een verpleegtehuis (1994), Tumult bij de uitgang; lijden, lachen en denken rond het graf (2013) en dit jaar verscheen Vroeger waren we onsterfelijk; de troost van filosofie, literatuur en geneeskunde.
Citaat op filosofie.nl: Filosoof en verpleeghuisarts Bert Keizer leeft met het volle besef van onze sterfelijkheid. ‘Ik ben tegen de dood, maar het sterftepercentage van de mens blijft gewoon honderd.’
20 September 2016 – Onno Zijlstra
Wat bezielt Kierkegaard?
Søren Kierkegaard (1813-1855, theoloog, filosoof, schrijver) heeft een immens oeuvre nagelaten.
Een groot deel daarvan staat op naam van een reeks pseudoniemen.
Het pseudoniem Johannes Climacus is de filosoof in dat gezelschap. In de lezing zal worden ingegaan op de betekenis van Kierkegaards opmerkelijke werkwijze en op de visie van Climacus op wetenschap en christendom, objectiviteit en passie.
Onno Zijlstra doceerde tot voor kort filosofie in het hoger onderwijs. Hij is auteur van diverse boeken, zoals Dilemma’s, Wat doet die rode vlek daar linksboven?, Kierkegaard in discussie.
17 mei 2016 – Arelis Heemstra
1914: Frische fröhliche Krieg?
Hoe kan het dat heel wat mensen het uitbreken van de ‘Grote Oorlog’ in 1914 als een bevrijding ervoeren? Was deze oorlog noodzakelijk en waarom kon deze zo ontaarden? Wat waren de literaire reacties op de oorlog? Aandacht zal met name besteed worden aan Im Westen nichts Neues van Remarque en aan het werk van Ernst Jünger.
Dr. A. Heemstra promoveerde cum laude aan de Vrije Universiteit op een proefschrift over Schelling.
Hij was leraar filosofie aan CSG Liudger te Drachten.
19 april 2016 – Thijs Lijster
De grote vlucht inwaarts
De wereld lijkt steeds complexer en onoverzichtelijker te worden, waarover we op geen enkele manier controle kunnen uitoefenen. Ter compensatie zijn we geneigd om ons zowel fysiek als ideologisch af te sluiten, de blik naar binnen te keren en ons vast te klampen aan de dingen die we nog wel in de hand hebben.
Deze strategie, die Thijs Lijster ‘de grote vlucht inwaarts’ noemt, is gedoemd te mislukken. Tegenover deze mythische ‘natuur-geschiedenis’ (Walter Benjamin), breekt hij een lans voor het collectieve vermogen om geschiedenis te maken.
Thijs Lijster (1981) is filosoof en als onderzoeker en docent verbonden aan de Rijksuniversiteit Groningen. Hij promoveerde cum laude op een proefschrift over het werk van Walter Benjamin en Theodor W. Adorno.Hij schrijft onder meer voor De Groene Amsterdammer en NRC Handelsblad. Zijn essays werden bekroond met de Pieter Boekmanprijs en de Prijs voor de Jonge Kunstkritiek. In 2005 schreef hij samen met Jan Sietsma Onder filosofen.
Het boek: De grote vlucht inwaarts
29 maart 2016 – Prof. Paul van Tongeren
Friedrich Wilhelm Nietzsche (1844-900).
Lezing in het kader van de Maand van de Filosofie uitgevoerd i.s.m. Bibliotheek Drachten.
Unieke lezing over Nietzsche.
Op 25 augustus 1900 stierf Friedrich Nietzsche. Bijna 56 jaar oud. De laatste tien jaar was hij geestelijk onbereikbaar en werd hij verpleegd door zijn zuster Elisabeth. In de herfst van 1889 was hij op de markt van Turijn ingestort. Volgens de overlevering kon hij de aanblik van een paard dat afgeranseld werd niet meer verdragen. Zijn overgevoelige zenuwen begaven het.
De man die zo’n tragisch levenseinde kende, is meer dan honderd jaar na zijn dood nog van grote betekenis voor de Westerse filosofie. Hij is omstreden, maar vaak verkeerd begrepen of helemaal niet begrepen. Was de filosoof van het nihilisme zelf nihilist? Was de man die God dood verklaarde zelf ongelovig? Was de filosoof die vurig pleitte voor de komst van de Übermensch voorloper van het fascisme? Waarom was en is zijn denken op filosofen na hem zo groot? Denkers als Martin Heidegger, Michel Foucault, Jacques Derrida en Peter Sloterdijk.
Prof. dr. Paul J.M. van Tongeren (1950) is hoogleraar aan de Radboud Universiteit Nijmegen en Buitengewoon hoogleraar Hoger Instituut voor Wijsbegeerte Katholieke Universiteit Leuven.
16 februari 2016 – Jan Bransen
Authenticiteit zonder oorspronkelijk zelf
Het lijkt een belangrijk, modern ideaal: authentiek zijn. Jezelf zijn. Maar wat betekent het? Daar gaat deze lezing over. En de stelling die verdedigd zal worden is dat we het idee van een ‘oorspronkelijk zelf’ moeten verwerpen om helder na te kunnen denken over wat het betekent om echt onszelf te kunnen zijn. Juist het idee van zo’n vaste kern, zo’n diep oorspronkelijk zelf, zit een helder begrip van wat het wil zeggen om jezelf te zijn in de weg.
Bransen (1958) is hoogleraar Filosofie aan de Radboud Universiteit te Nijmegen. Hij schreef Word zelf filosoof (2010), Laat je niets wijsmaken (2013), Je brein of je leven (2014) en Wie ben ik dan? (2015).
19 januari 2016 – Tim de Mey
Het voordeel van de twijfel
Tim de Mey schreef het boek Het voordeel van de twijfel. Met dit boek wil hij fundamentele twijfel zaaien bij de lezer, niet zozeer om nieuwe zekerheden, maar meer om betere en verfrissende filosofische vragen te oogsten. Hij maakt o.a. gebruik van tot de verbeelding sprekende voorbeelden van gedachte-experimenten uit de traditie van het scepticisme.
Tim de Mey (1973) is filosofiedocent aan de Universiteiten van Rotterdam en Gent.
19 november 2015 – Jabik Veenbaas
De Verlichting als kraamkamer
Wat verstaan we eigenlijk onder de Verlichting? En waarom is die Verlichting zo belangrijk voor ons?
Jabik Veenbaas geeft in een heldere, toegankelijke lezing antwoord op die vragen.
Hij vertelt hoe zich rond 1700 een nieuw zelfvertrouwen vormde in de westerse cultuur.
Maar hij laat ook zien dat dat zelfvertrouwen een keerzijde kende in een enorme twijfel.
En hij legt uit dat wij zowel dat zelfvertrouwen als die twijfel van het tijdperk hebben geërfd.
Grote denkers en schrijvers als Voltaire, Hume, Lamettrie, Rousseau en Kant zullen in de lezing de revue passeren.
En er zal aandacht worden gegeven aan de positie van Spinoza.
Zie: VPRO Boeken, 8 september 2013
Jabik Veenbaas (1959) is filosoof, dichter en vertaler. In 2013 publiceerde hij De verlichting als kraamkamer. Hij vertaalde filosofisch werk van onder meer Kant, Habermas, Scruton, Schopenhauer en Schmid.
20 oktober 2015 – Jeroen Hopster
Het boeddhistische brein
Hosper bespreekt een aantal inzichten uit het boeddhistische denken, en onderzoekt hun gelijkenis met die uit de westerse filosofie. Als leidraad neemt hij het brein. Hoe belangrijk is ons brein voor ons inzicht in onszelf en wat leert het boeddhisme daarover?
Andere vragen zijn:
– Ik ben mijn brein? Maar wie is mijn ‘ik’?
– Vormen dromen een bron van zelfinzicht?
– Zit geluk in de hersenen?
– Kun je denken zonder woorden?
Jeroen Hopster (1987) is promovendus aan de Universiteit Utrecht. Hij doet onderzoek naar de verhouding tussen evolutie en ethiek.
Publiceerde met de Nederlandse boeddhist Han de Wit het boek Boeddhisme voor Denkers.
15 september 2015 – Frits Meijering
De mens als creatieve probleemoplosser
De lezing behandelt de uitgangspunten van het pragmatisme en constructivisme. Aandacht wordt geschonken aan de antropologische, ethische, esthetische, praktische, kennistheoretische en sociaal-filosofische opvattingen van de filosoof John Dewey. Deze filosofie wordt vervolgens geplaatst in het kader van het postmoderne denken. Tevens wordt aandacht geschonken aan verwante stromingen zoals taalanalyse (Wittgenstein), fenomenologie, sociaal constructivisme en systeemtheorie.
Op basis van het voorgaande is mijn model van meta-competenties ontwikkeld. Dit model biedt mogelijkheden om creatieve oplossingen te bedenken voor complexe maatschappelijke vraagstukken.
Aan de hand van een praktijkvoorbeeld wordt de relevantie van het pragmatisch-constructivistische mensontwerp verduidelijkt.
Frits Meijering (geboren 1952) is ‘philosopher of education’. Na zijn opleiding Algemene Pedagogiek (met een bijvakstudie filosofie) is hij docent geworden in het Hbo. Jarenlang heeft hij filosofie gedoceerd, onder andere aan de Senioren Academie.
Tevens heeft hij gewerkt als interim manager, beleidsadviseur en senior consultant.
Momenteel is hij als docent verbonden aan de Masteropleiding Pedagogiek van de NHL hogeschool in Groningen.
26 mei 2015 – Prof. Ciano Aydin
Van mens naar cyborg? De vervagende grens tussen mens en techniek
De heer Aydin zal ingaan op de vervagende grens tussen mens en techniek. De mens lijkt immers maakbaarder dan ooit. Denk aan protheses, hersenimplantaten en gen-technologie.
Ook zal de spreker een toelichting geven op ethische argumenten voor en tegen mensverbeterings-technologieën. Tevens zal hij bespreken hoe genoemde technologieën bestaande morele kaders beïnvloeden.
Prof. Dr. C. Aydin is hoogleraar “Filosofie en technische wetenschappen” aan de Technische Universiteit Delft; ook is hij onderwijsdirecteur “Philosophy of Science,Technology and Society” en verantwoordelijk voor alle filosofie-onderwijs aan de Universiteit van Twente
Op 21 april 2015- Hans Achterhuis
‘….en da’s niet eerlijk!’
Een lezing in het kader van de Maand van de Filosofie georganiseerd samen met de Bibliotheek. Het filosofie thema van dit jaar: Ongelijkheid.
Over het thema ongelijkheid.
In Nederland verdienen vrouwen gemiddeld 18,5 % minder salaris dan mannen (bron: loonwijzer). De levensverwachting van hoogopgeleide mensen is 6 à 7 jaar langer dan die van laagopgeleiden, en allochtonen worden nog steeds minder snel uitgenodigd op een sollicitatiegesprek dan autochtonen. Er is dus sprake van veel ongelijkheid in ons land.
Ongelijkheid is een actueel maatschappelijk vraagstuk, maar geeft tegelijkertijd al eeuwenlang stof tot nadenken. Wat is de oorsprong van ongelijkheid? Welke vormen van ongelijkheid zijn acceptabel of ongewenst? Wanneer is strijd tegen ongelijkheid gewettigd? Dit zijn vragen voor een econoom of socioloog, maar ook voor een filosoof. Zoals Hans Achterhuis, die juist hierover veel heeft nagedacht en gepubliceerd.
Over Hans Achterhuis.
De heer Achterhuis (1942) is emeritus hoogleraar Wijsbegeerte aan de Universiteit Twente. Hij is bekend als publieke intellectueel die zich regelmatig mengt in maatschappelijke discussies. De nadruk in zijn werk ligt op de sociale filosofie, waarbij hij zich heeft gericht op thema’s als ontwikkelingshulp, welzijnswerk, schaarste en technologie. Eind 2008 verscheen zijn magnum opus Met alle geweld. Zijn recentste boek is De kunst van het vreedzaam vechten. In 2011 en 2012 was Achterhuis Denker des vaderlands.
24 maart 2015 – Drs. Leo Kwarten.
Heeft de islamistische staat toekomst?
Over de relatie tussen religie en geweld.
Zal de spectaculaire opmars van de Islamitische Staat (IS) in Irak en Syrië ertoe leiden dat binnenkort delen van Azië, Afrika en Europa verenigd zullen worden in een islamitisch kalifaat? Als het aan IS-leider Abu Bakr Al-Baghdadi ligt wel. Medio 2014 riep hij in een boodschap moslims op te emigeren naar zijn kalifaat en zich daar te vestigen en te vechten op de weg Gods. “Overal ter wereld wachten jullie broeders op jullie om te worden gered”, zei hij. Zijn missie: een islamitisch wereldrijk waar Arabieren en niet-Arabieren, blanken en zwarten en oosterlingen en westerlingen broeders en zusters zullen zijn.
De eerstaangewezen partners in een dergelijk ambitieus project zijn jihadistische groepen die zich elders in de regio manifesteren. De Taliban in Afghanistan, Al-Qaeda in Jemen (AQAP), Al-Shabaab in Somalië, Boko Haram in Nigeria en Al-Qaeda in Noord-Afrika (AQIM), allemaal lijken ze dezelfde ideeën te hebben als IS. Andersdenkenden worden bekeerd, verjaagd of vermoord, de islamitische wet (sharia) wordt rücksichtslos toegepast, het immorele Westen wordt veracht en tijdens het vrijdagsgebed wordt de loftrompet gestoken over het islamitische wereldrijk dat door hun hand zal worden gevestigd.
De spreker zal duidelijk maken, dat wie denkt dat deze groepen het IS-project gretig omarmen, het mis heeft. Religie blijkt in veel gevallen helemaal niet in staat ideologische verschillen, regionale belangen en persoonlijke ambities te overbruggen. Weliswaar slagen jihadistische groepen er in religie in te zetten voor mobilisatie van de gelovigen, intimidatie van de tegenstanders en soms voor de opbouw van staatsinstituties. Maar wie oorlog tot pijler van zijn buitenlandse politiek maakt, zal onverbiddelijk ten onder gaan.
Leo Kwarten is arabist en antropoloog. Hij publiceert over de politiek, economie en cultuur van het Midden-Oosten in onder meer het Financieele Dagblad, NRC Handelsblad en Elsevier. Daarnaast is hij adviseur van bedrijven die opereren in de Arabische wereld.
Voor meer informatie kunt u over de spreker kunt u zijn website raadplegen:http:/leokwarten.com/
24 februari 2015 – Dr. A Heemstra
De mens als verhaal
Mensen zijn dol op verhalen. Niet alleen om naar te luisteren, maar ook om zelf te vertellen. Verhalenvertellers zijn immens populair; alom worden schrijfcursussen georganiseerd. Niet
alleen eeuwenoude verhalen, zoals mythen, worden graag gelezen. Elke dag ontstaan er nieuwe verhalen, we leven in een web van verhalen. Waar komt die behoefte om naar verhalen te
luisteren en verhalen te vertellen vandaan? Filosofen hebben daar uiteraard ook over nagedacht.
In de lezing zal Heemstra uiteenzetten dat verhalen wezenlijk zijn voor de mens. Voor de manier waarop hij de werkelijkheid interpreteert en hoe hij handelt, en hoe hij vormgeeft aan zijn relatie met andere mensen. We maken daarbij onderscheid tussen zogenaamde grote verhalen (bv. Christendom en marxisme) en kleine verhalen (roddels en levensverhalen).
Verhalen zijn ook wezenlijk voor de vorming van de persoonlijke identiteit. Dat verband is goed te typeren met het begrip narrativiteit: de mens vormt zichzelf een identiteit, door zichzelf en zijn leven te interpreteren m.b.v. (grote) verhalen. De bekende filosoof Charles Taylor heeft hierover uitgebreid geschreven. In de lezing zullen zijn ideeën dan ook ruimschoots aan bod komen.
27-januari 2015 – Emeritus Predikant Jan Knol
De actualiteit van Spinoza
Spinoza (1632-1677) komt met zijn filosofie steeds meer in de belangstelling. Zijn filosofie is alomvattend en helpt ons nadenken over hedendaagse brandende vragen op het gebied van godsdienst, ecologie, psychologie, politiek en ethiek. Spinoza’s boeken (vooral zijn hoofdwerk de Ethica) zijn wel moeilijk te lezen maar de kern van zijn filosofie is eenvoudig en zou samengevat kunnen worden met het motto: Alles is één! Een hoofdstelling van Spinoza is: uit de noodzaak van de goddelijke Natuur vloeien eindeloos veel dingen op eindeloos veel wijzen voort. Bij Spinoza is de Verlichting begonnen. Van zo iemand zou je niet verwachten dat hij tegen de vrije wil en toeval is! Toch is er paradoxaal genoeg nergens zoveel vrijheid te vinden als juist bij Spinoza.
Jan Knol (1946), emeritus predikant van de PKN te Smilde, heeft het als zijn doel gesteld Spinoza’s filosofie zo dichtbij mogelijk bij de ‘gewone’ mensen (waartoe hij ook zichzelf rekent) te brengen. Als bijnaam heeft hij de ambassadeur van Spinoza in Nederland/België. Daartoe schreef hij de volgende boekjes En je zult Spinazie eten (2006; 8-ste druk) en Spinoza uit zijn gelijkenissen en voorbeelden (2007; 3-de druk) en Spinoza’s intuïtie (2009; 2-de druk) en de hertaling van Spinoza’s Korte verhandeling over God, de mens en zijn geluk. Ze zijn alle uitgegeven bij de Wereldbibliotheek. Zijn bedoeling is om interactief met anderen over Spinoza´s intrigerende filosofie na te denken.
25 novmeber 2014 – Prof. Dr. S. Goorhuis-Brouwer.
¨De ziekmakende effecten van de toetscultuur¨.
In de Onderwijswereld is het onrustig. Er zijn verschillende visies op de manier waarop kinderen leren of moeten leren. Met name het leren van peuters en kleuters staat onder geweldige, ook politieke druk. De wethouder van Onderwijs in Amsterdam merkte onlangs op dat voor deze jonge kinderen de tijd van vrijheid blijheid voorbij is. De voor-en vroegschoolse educatie moet steeds meer aandacht krijgen. Dat onderzoek steeds weer aantoont dat die voor- en vroegschoolse educatie geen versnellende effect heeft op het leren vanaf groep 3 wordt stelselmatig verzwegen. Recente verslagen hieromtrent zij die van het Kohnstamm instituut uit 2013, rapport nr. 894 en het artikel Voor- en vroegschoolse voorzieningen, effectief of niet? (Bruggers, et.al. 2014).
Dat de effecten van de VVE niet overtuigend aanwezig zijn heeft te maken met het feit dat jonge kinderen anders leren dan volwassenen. Kinderen leren met hart en hoofd en handen, met hun hele hebben en houden. Het latere, schoolse leren, moet zich enten op een basisontwikkeling ten aanzien van praten, bewegen en denken. De hardware van het brein. Niemand hoeft hiervoor gemotiveerd te worden, het gaat vanzelf. Er is geen peuter die bij zijn pogingen om te leren lopen en daarbij natuurlijk ook regelmatig valt zegt: met dat lopen heb ik het nu wel gehad. Met praten en denken evenmin. De ontwikkeling van praten, denken en bewegen vindt spelenderwijs plaats in een warme, begrijpende en aanmoedigende omgeving. Dat is een omgeving waar blijheid is. Het is ook een omgeving waar vrijheid is voor zover een kind die aankan. In zo’n omgeving leert het kind ook sociale vaardigheden en zelfregulerend gedrag. En vooral die laatste twee zijn bepalend voor het uiteindelijke schoolsucces.
De nadruk op de voor- en vroegschoolse educatie zorgt voor onrust zowel bij kinderen als volwassenen.
Sieneke Goorhuis-Brouwer
Prof.dr. Sieneke Goorhuis-Brouwer is orthopedagoog en spraakpatholoog. Zij werkte 35 jaar in het UMCG ( afdeling KNO/Communicatieve stoornissen bij kinderen) en verrichtte onderzoek naar de epidemiologie van spraak- en taalproblematiek, de effecten van een meertalige opvoeding, de diagnostische processen bij spraak- en taalproblematiek en de effecten van spraak-en taalproblemen op de sociaal-emotionele ontwikkeling van het kind.
Ook tweetalige opvoeding en onderwijs behoort tot haar werkterrein.
Wekelijks onderzocht zij met haar team ongeveer 30 kinderen met verdenking op ontwikkelingsachterstanden. Vooral de laatste jaren nam het aantal gezonde kinderen in de kliniek sterk toe, reden waarom zij zich bezig is gaan houden met de verschoolsing van het kinderleven.
Thans is zij lector Early Childhood aan de Stenden Hogeschool in Noord Nederland. Uit hoofde van deze functie wordt ernaar gestreefd om de kleuterdidactiek ook in de PABO weer aandacht te geven.
Haar meest recente publicatie: Peuters en kleuters onder druk De ziekmakende effecten van de toetscultuur. (SWP, 2014)
28-oktober 2014 – Dr. H. v.d. Wiel.
¨De vrije wil¨.
Van der Wiel was als neuroloog verbonden aan het ziekenhuis te Drachten. Hij verschilt van mening met de neurobioloog Swaab (‘Wij zijn ons brein’) en hoogleraar en hersenonderzoeker Victor Lamme (‘De vrije wil bestaat niet’)
over het vraagstuk van de vrije wil. Waar Swaab en Lamme menen dat vrije wil een illusie is, meent Van der Wiel dat het bestaan van de vrije wil goed te verdedigen valt. Hij doet dat door ook het type van redeneren van Swaab en anderen onder de loep te nemen.
Vorig jaar hield filosoof Bart van Haaster op 20 november een lezing over de vrije wil. Het verhaal maakte toen indruk, omdat hij met verve de stelling verdedigde dat de vrije wil niet bestaat. Het is de moeite waard om in ons archief nog eens na te lezen wat Van Haaster te berde bracht. Zie http://filosofischcafedrachten.nl/archief.html
Het is boeiend om te horen hoe Van der Wiel het thema benadert en welke
standpunten hij inneemt!
Om het geheugen om te frissen het volgende:
Van Haaster spitste zijn betoog toe op de vraag in hoeverre iemand verantwoordelijk is voor zijn handelen of daarvoor verantwoordelijk kan worden gehouden. Hij stelde zich op een deterministisch standpunt. Hij behandelde in dit verband o.a. de ideeën van Thomas Nagel en Derk Pereboom.
Het determinisme houdt in dat iedere gebeurtenis noodzakelijk volgt uit eerdere gebeurtenissen als gevolg van natuurwetten, genetisch materiaal, opvoeding, omgeving, gezondheid en eenmalige gebeurtenissen als ongelukken en traumatische ervaringen. Volgens het hard determinisme heeft niemand als het determinisme waar is een vrije wil, en aangezien het determinisme waar is, heeft dus niemand een vrije wil en kunnen we nooit verantwoordelijk worden gehouden voor onze daden.
Thomas Nagel meent dat er sprake kan zijn van morele mazzel, doordat we niet alleen op goede of kwade wil, maar ook op onze omstandigheden en de gevolgen van onze daden worden beoordeeld. Verantwoordelijkheid vereist controle. We hebben echter geen controle over ons karakter, onze huidige omstandigheden, de omstandigheden in het verleden en hoe onze handelingen uitpakken. We moeten ons daarom afvragen of de pure wil, die nergens van afhankelijk is, wel bestaat.
Derk Pereboom is van mening dat we, omdat de vrije wil niet bestaat, niet kunnen straffen ter vergelding, opvoeding of afschrikken aangezien een misdadiger geen straf verdient. Wel kunnen we een misdadiger opsluiten ter bescherming van de samenleving. Voor minder ernstige vergrijpen kunnen we een misdadiger een boete opleggen.
Wie zich verder wil oriënteren, leze het overzichtsartikel op Wikipedia over de vrije wil: http://nl.wikipedia.org/wiki/Vrije_wil
23 september 2014 – Prof. Dr. R. van Woudenberg
Religie en Wetenschap 
De lezing gaat over de grenzen van de wetenschap en het christelijk geloof.
Vaak wordt gezegd dat het christelijk geloof onverenigbaar is met wetenschap, dat de twee op voet van oorlog met elkaar staan en dat intellectuele eerlijkheid gebied het christelijk geloof op te geven en de wetenschap onvoorwaardelijk te omarmen. In deze lezing zal ik betogen dat dit alles onjuist is. Ik zal dat doen door te wijzen op een aantal grenzen van wetenschap.
Deze grenzen voor de wetenschap zijn belangrijk wanneer we de status van het Christelijk geloof willen begrijpen. De genoemde grenzen van de wetenschap zijn zodanig dat er volop ruimte is voor intellectueel verantwoord Christelijk geloof.
René van Woudenberg
René van Woudenberg (Den Haag, 24 september 1957) is een Nederlandse filosoof, hoogleraar en decaan van faculteit der wijsbegeerte van de Vrije Universiteit Amsterdam (VU). Zijn vakgebied is kentheorie en ontologie.
20 mei 2014 Drs. P. Bolhuis & T. Meereboer
De democratie onder druk
In de week van de Europese verkiezingen organiseerden we een avond over de problemen waarmee veel democratisch geregeerde landen tegenwoordig kampen, sommigen spreken van een (permanente) crisis van de democratie.
De sprekers startten hun verhaal met Alexis de Tocqueville die wellicht de eerste was die haarscheurtjes ontdekte in de beginnende moderne democratie. Bij nadere bestudering zag hij dat er sprake was van een inherent probleem in de democratie; De overheid dient het algemeen belang van haar burgers en produceert zo mondige, goed opleide, individualistische burgers. Die burgers op hun beurt zijn gericht op een steeds betere invulling van hun eigen belang. Op termijn ondermijnt dat eigen belang het voortbestaan van de overheid. De overheid gaat op haar beurt het teveel nastreven van het eigenbelang door burgers aan banden leggen. De burger gaat deze beperkingen omzeilen en ontduiken. Hij wil wel dat het algemeen belang gediend wordt, maar ervaart de opgelegde beperkingen als een inbreuk op zijn persoonlijk recht om de vervulling van zijn eigen behoeften na te streven.
Deze wederzijdse wurggreep van toenemende controle door de overheid en toenemende gerichtheid op het omzeilen van de beperking van zijn persoonlijke belangenbehartiging noemt de Tocqueville ‘mild despotisme’. De analyse van toen biedt handvatten om na te denken over de problemen waar de democratie nu in verkeert.
22 april 2014 Maand van de filosofie met het thema: Zie de mens hij is niet meer.
Het FCD koos als aspect hiervan het onderwerp transhumanisme, met als centrale vraag:
Mag de mens zijn evolutie in eigen hand nemen ?
– Mogen embryo´s worden gekloond om zieke mensen te genezen?
– Is het goed om in te grijpen in genetisch materiaal om daarmee erfelijke ziekten te voorkomen?
– Zou u zo oud willen worden als Methusalem, namelijk 969 jaar?
Over deze vragen gingen we met elkaar in gesprek.
De idee dat de mens een product is van de evolutie is tegenwoordig algemeen geaccepteerd. Maar nu zijn we in een stadium beland waarin we met de nieuwe medische technieken ons gestel kunnen veranderen. Sommigen zeggen dat we ons zelf daardoor kunnen verbeteren: we kunnen beter zien, we worden slimmer, we gaan niet meer dood. Dat is het ideaal van het transhumanisme: we moeten de door de natuur gestelde grenzen van het menselijke bestaan doorbreken. Sommigen zeggen dat dit proces al gaande is en niet meer te stoppen. Anderen vinden dat bepaalde ontwikkelingen bij wet gekeerd moeten worden. Alle reden voor een maatschappelijk debat.
In de bijeenkomst is de discussie toegespitst op drie onderwerpen: klonen, eugenetica en het streven naar onsterfelijkheid. De onderwerpen werden ingeleid met beeldmateriaal, waarna doorgepraat werd aan de hand van vragen en stellingen. Het beeldmateriaal vindt u hier: Transhumanisme – presentatie april 2014
18 maart 2014 – Dr. A Heemstra, filosoof
Deugdethiek en levenskunst
Omschrijving: De lezing behandelde de levenskunst, een belangrijk filosofisch thema. Een van de stromingen binnen dit gebied is de zogenaamde deugdethiek. Deugden zijn gericht op karaktervorming, het ontwikkelen van een houding die zich vertaalt in bepaald gedrag. Een centrale waarde daarin is geluk of ‘gelukt zijn’ (in overeenstemming zijn met de menselijke natuur). Ook belangrijk is het overbruggen van de kloof tussen theorie en praktijk. Niet alleen de klassieke en middeleeuwse deugdenleer zullen aan de orde komen, maar ook moderne varianten.
25 februari 2014 Drs. C. de Werd, filosoof
Tussen persoon en daad; over retrospectieve verantwoordelijkheid.
Omschrijving: Wat moet ik willen doen? Dat is de vraag naar persoonlijke verantwoordelijkheid voor iets wat je nog moet gaan doen. Denken over deze vraag voert van Hannah Arendts opvatting over oordelen en Harry Frankfurts ideeën over de vrije wil naar het leven in onzekerheid zoals Jan Patocka dat ziet. Verantwoordelijkheid nemen is een proces, een proces dat vanuit het filosofisch aspect zal worden belicht.
28 januari 2014 – Drs. Ronald Hünneman.
Filosofie van de nieuwe media
Drs. Ronald Hünneman is filosoof en docent bij de studie Kunst, Cultuur en Media die onderdeel is van de faculteit der Letteren van de Rijksuniversiteit Groningen (RUG).
Filosofie van de nieuwe media is zijn onderzoeksonderwerp.
Nadere informatie vind u op de website: Liaturches: www.liaturches.nl/