7 januari
Arelis Heemstra over
Complottheorieën en rechtspopulisme.
De slides van de complottheorie lezing
‘Corona wordt verspreid door 5G’, ‘de maanlanding is in scène gezet’ of ‘de Holocaust bestaat niet’. Na een ingrijpende gebeurtenis schieten zulke theorieën als paddenstoelen uit de grond. Het zou gaan om geheime machinaties van kwaadaardige, achter de schermen opererende mensen. In een filosofisch café moeten we daarom wel stilstaan bij dit fenomeen. In deze lezing zullen we vooral ons bezighouden met de vraag wat complottheorieën zijn (want dit zijn het) en over de effecten die ze hebben op het reilen en zeilen van samenleving en politiek. Uniek zijn complottheorieën echter niet. Ze hebben een belangrijke rol gespeeld in de 19e en 20e eeuw. Denk aan de opkomst van antisemitisme en nazisme, maar ook aan de Grote Zuiveringen onder Stalin. In onze tijd spelen ze een belangrijke rol in het rechtspopulisme. Daaraan zullen we ook aandacht besteden: de trekken van deze politieke stroming geven de mogelijkheid om wezen en structuur van complottheorieën beter te begrijpen.
We zullen deze avond ook bekijken hoe de filosofie zich verhoudt tot deze theorieën.
Het gaat bij deze lezing niet om de verschillende theorieën te weerleggen. Dat laten we graag aan echte experts over.
Dr. A. Heemstra studeerde geschiedenis en filosofie, en promoveerde cum laude op een proefschrift over Schelling. In zijn werkzame leven was hij docent filosofie en geschiedenis aan CSG Liudger te Drachten. Hij is sinds de start van het FCD lid van de werkgroep.
21 februari
Onno Zijlstra over Kunst en de zin van het bestaan..
In onzekere tijden als die van ons worstelen veel mensen met de vraag naar de zin van het bestaan. Wat doe ik hier? Wat heb ik hier te zoeken? Is trouwens heel die mensheid niet een kwaad voor de rest van de natuur?
Wij mensen reflecteren op de betekenis van ons bestaan. Kunst maakt deel uit van die reflectie. Onno Zijlstra moedigt ons in zijn recentste boek, Kunst en de zin van het bestaan, aan over de zin van het leven na te denken via de kunsten. Zo kan het denken over deze allesomvattende vraag houvast en speelruimte krijgen.
[In zijn boek benadert hij de vraag ‘hoe kan kunst ons helpen na te denken over de zin van ons bestaan’ aan de hand van een zestal denkers: Kant, Hegel, Schopenhauer, Kierkegaard, Nietzsche en Wittgenstein. Hoewel deze zes uiteenlopende visies hebben, zijn ze het over één ding eens: wie wil nadenken over de zin van het leven, kan niet om de kunsten heen.]
Onno Zijlstra (1949) is filosoof en doceerde aan de Vrije Universiteit in Amsterdam, de Protestantse Theologische Universiteit en ArtEZ University of the Arts. Hij publiceerde op het gebied van de esthetica onder andere Language, Image and Silence. Kierkegaard and Wittgenstein on Ethics and Aesthetics (2006), Wat doet die rode vlek daar linksboven? Inleiding in de esthetica (2007), Verbeelding. Over waarneming en kunst (2020) en Kunst en de zin van het bestaan (2022).
Kunst en de zin van het bestaan is met meer dan honderd afbeeldingen van kunstwerken verrijkt en zodanig door grafisch ontwerp-duo De Vormforensen vormgegeven dat de lezer aan de hand van tekst en beeld zelf aan het denken wordt gezet.
21 maart Jeroen Hopster over
Technologie en morele revoluties.
Technologie en morele revoluties
Hoe medieert technologie de menselijke moraal? Staan technologische vernieuwingen aan de wieg van morele revoluties? Bouwend op voorbeelden uit het verleden, het heden, en verkenningen van de toekomst, reflecteert deze lezing op inzichten uit de hedendaagse techniekfilosofie.
Jeroen Hopster is Assistant Professor aan de Universiteit Utrecht, columnist voor Filosofie Magazine, en auteur van boeken over “what if”- geschiedenis, denkfouten, en interculturele filosofie. Hij is als onderzoeker verbonden aan het programma “Ethics of Socially Disruptive Technologies” (ESDiT).
18 april
Fleur Jongepier over Berg-filosofie
De afwas moet nog worden gedaan, er moet nog gekookt worden, de belasting moet nog worden ingevuld en oja, er moet nog bezwaar worden aangetekend tegen de WOZ-beschikking. Onze levens zijn vol en druk, en onze momenten van ontspanning en afstand nemen bestaan steeds vaker uit een verloren film of aflevering op Netflix vanaf de bank. We bevinden ons zelden in de juiste context om ons grotere vragen te durven stellen over ons leven; over hoe we ons verhouden tot onze relatie, ons werk, onze kinderen, ouders en vrienden, en ook onze relatie tot de natuur en het klimaat. Dat is waarom ik graag naar de bergen trek. De bergen helpen ons, verplichten ons zelfs soms, om grote vragen te stellen en confrontaties aan te gaan met onszelf en anderen. Vragen over lichamelijkheid en identiteit, eenzaamheid en stilte, dood en rouw, depressie en euforie, digitale en analoge rust, werk en voldoening, klimaatverandering en ons eigen grenzeloze consumentisme. Filosoferen doe je kortom het best in de bergen.
Fleur Jongepier (1986) is filosoof en schrijver. Ze werkt momenteel aan het boek Bergfilosofie dat zal verschijnen bij De Bezige Bij en schrijft maandelijks filosofie recensies voor Trouw en schrijft geregeld stukken voor verschillende kranten.