16 september 2025
Prof. Theo de Wit over Het verlangen naar een Heimat in de politiek.
Wij Europeanen tussen Verlichting en Romanantiek, ofwel: het verlangen naar een heimat in de politiek. De recente verkiezingen, maar ook de ontwikkelingen elders in Europa hebben ons hardhandig geleerd dat ‘ergens bij horen’, een gedeelde cultuur, taal en geschiedenis niet iets van het verleden zijn, net zomin als het onderscheid tussen wij en zij zoals dat door elke natie staat wordt gemaakt. We zijn niet alleen kinderen van de Verlichting maar ook van de Romantiek.
Tijdens deze lezing wordt de vraag op geworpen hoe we tegemoet kunnen komen aan dat romantische verlangen naar begrensdheid en geborgenheid van een Heimat, zonder in giftig nationalisme en xenofobie te belanden.
Theo de Wit is politiek theoloog en filosoof. Hij is emeritus hoogleraar Vraagstukken geestelijke verzorging in justitiële inrichtingen aan Tilburg University en gasthoogleraar aan de Universiteit Stellenbosch. Naast zijn werk over denkers als Carl Schmitt, Walter Benjamin en Thomas Hobbes, spreekt hij zich regelmatig uit op het snijvlak van religie en politiek, en van literatuur en strafrecht.
21 oktober 2025
Naud van der Ven over Genoeg verbinding.
Waarom scheiding zo gek nog niet is.
Geregeld klinkt de klacht over doorgeschoten individualisering en groeiende eenzaamheid. Als oplossing wordt vaak ‘verbinding’ gepredikt – ook door psychiaters, die wijzen op volle wachtkamers als gevolg van een gebrek daaraan. Maar wat wordt er eigenlijk bedoeld met ‘nieuwe verbinding’? Terug naar de zuilen, dorpsgemeenschappen of vakbonden van vroeger, waarin velen zich juist beklemd voelden? De lezing stelt de alomtegenwoordige slogan van ‘verbinding’ ter discussie. Als er al behoefte is aan nieuwe vormen van verbinding, dan moet die gestoeld zijn op een visie op het sociale die ruimte laat voor individuele eigenheid. Aan de orde komt het denken van Emmanuel Levinas, die socialiteit juist baseert op de scheiding tussen mensen – een paradoxale maar diepzinnige voorwaarde voor werkelijke ontmoeting. De relevantie van Levinas’ gedachtegoed wordt getoetst aan de praktijkervaringen van psychiaters die actief zoeken naar nieuwe vormen van verbinding.
Naud van der Ven studeerde geschiedenis en semitistiek en werkte van 1990 tot 2019 als adviseur bedrijfsprocessen bij de gemeente Amsterdam. Hij promoveerde in 2006 bij René ten Bos op ‘Schaamte en verandering: Denken over organisatie-verandering in het licht van de filosofie van Emmanuel Levinas’. Sindsdien geeft hij workshops over de vraag ‘Wat gebeurt er als de ene mens denkt voor de andere?’, waarin de filosoof Levinas en het verschijnsel ‘denkschaamte’ centraal staan.
18 november 2025
Prof. Alyt Damstra over:
Wetenschapsweerstand in de politiek, ofwel, feiten moeten zich schikken naar politieke voorkeur
In de lezing zal ze stilstaan bij de relatie tussen wetenschap en politiek en de bijzondere rol die adviesraden spelen als verbindende schakel tussen beide domeinen. De digitale informatieomgeving waarin grote technologiebedrijven de dienst uitmaken en de wereldwijde opmars van populistische politiek maken de opgave voor deze partijen niet eenvoudig. Kennis staat onder druk, voor elk standpunt is online wel een onderbouwing te vinden. Hoe kunnen kennisinstellingen en adviescolleges hun werk goed blijven doen, zeker wanneer hun deskundigheid politiek zeer gevoelige onderwerpen betreft?
Alyt Damstra (1983) is opgegroeid in Friesland en ging in Drachten naar de middelbare school. Na enkele jaren in het theater begon ze in 2010 aan een studie Politicologie en promoveerde ze in 2020 in de Politieke Communicatie aan de Universiteit van Amsterdam. In veel van haar onderzoek staat de relatie tussen mediaberichtgeving en publieke opinie centraal. De afgelopen jaren was ze betrokken bij een onderzoeksproject naar knowledge resistance, waarbij ze keek naar het ontstaan van overtuigingen die niet te rijmen zijn met wetenschappelijke inzichten. Sinds 2020 werkt ze bij de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid in Den Haag, waar ze onder meer betrokken was bij rapporten over corona- en mediabeleid. Begin dit jaar sprak ze haar oratie uit ter aanvaarding van de bijzondere leerstoel kennis en strategische beleidsadvisering aan de afdeling Politicologie van de Universiteit van Amsterdam.